Lời tự sự của một cô gái từ chỗ không-thể-không-đi-cà-phê mỗi ngày (trong suốt những năm 2018-2019), chuyển sang ở nhà hầu như toàn-thời-gian một năm qua.

Bài viết này dành cho:

• Freelancer có thói quen phải-đi-cà-phê để làm việc
• Dân văn phòng đang dần chuyển đổi thói quen sang làm việc tại nhà (Work from home) do tình hình dịch
• Hoặc bất kỳ ai muốn cải thiện chất lượng công việc tại nhà

Vì bài viết dành cho nhiều đối tượng, mình sẽ bao gồm nhiều “vấn đề” khác nhau. Cùng bắt đầu làm việc ở nhà hiệu quả hơn nhé!

Bắt đầu từ câu hỏi “Tại sao?”

Để thay đổi một hành vi của chính mình, bạn cần thuyết phục bản thân về việc cần thiết của hành động đó. Con người thực tế là một sinh vật “phi lý trí“. Để thay đổi một thói quen, bạn không thể máy móc áp đặt bản thân (và thông thường là thất bại, vì chúng ta “phi logic” hơn ta tưởng rất nhiều).

Thay vào đó, hãy tách mình ra làm đôi và đưa ra những “luận điểm” hợp lý vì sao chúng ta nên làm việc tại nhà (đối với Freelancer), đặc biệt là trong mùa dịch. Mỗi người lại có một hệ thống giá trị riêng biệt về những điều mà họ cho là quan trọng, nên ở đây những lý do có thể giữ bạn ở nhà có lẽ sẽ khác với những lý do thuyết phục được mình ở nhà. Tuy nhiên, chúng ta lại có hệ giá trị cộng đồng chung, nên đây là một số ví dụ về lý do bạn có thể sử dụng để thuyết phục bản thân: Ở nhà sẽ giúp hạn chế dịch bệnh lây lan, bảo vệ an toàn cho bản thân và gia đình, giảm chi phí so với đi cà phê,…

Đương nhiên, ở bước này bạn cũng sẽ liệt kê ra được những hạn chế của riêng bạn khi ở nhà làm việc. Hãy ghi chú lại luôn nhé vì chúng sẽ rất cần cho phần sau của bài viết này. Ví dụ: Không có không gian thích hợp, không có cảm hứng, bị quấy rầy bởi con nhỏ, xao nhãng bởi chiếc giường và tivi, hoặc bộn bề với công việc nhà,…

Hiểu bản thân, đặc thù công việc và môi trường xung quanh là bước đầu tiên của mọi chuyển biến mà bạn muốn thực hiện trong đời, dù đó là bắt đầu làm việc tại nhà hay chuyển sang làm tự do,…

Xuất phát từ niềm vui

Đối với những bạn làm việc tự do, nếu ở nhà, trong điều kiện hỗ trợ để làm việc nhưng bạn vẫn không có chút động lực nào, bạn có thể đi sâu hơn trong hành trình hiểu bản thân bằng cách tự vấn công việc đó có xuất phát từ niềm vui và đam mê của bạn hay không. Nhiều bạn hay đặt câu hỏi Làm thế nào để làm việc năng suất khi làm tự do không có ai quản lý? Nếu bạn thuộc nhóm cần có người giám sát, quản lý, “dí” deadline mới hoàn thành công việc, có lẽ bạn chưa phù hợp lắm để tự quản bản thân. Còn nếu bạn có tình yêu, đam mê với việc bạn đang làm, chẳng cần ai quản mỗi sáng bạn vẫn thức dậy và hoàn thành công việc, thỉnh thoảng còn với niềm hân hoan. Khi đó, niềm vui của bạn không đến từ tiếng “ting ting” vào tài khoản sau mỗi dự án hoàn thành, niềm vui tự thân nở hoa trong thời gian làm việc. Mỗi ngày bạn sống, làm việc, đều là một ngày để tận hưởng. Nếu bạn có khả năng tự quản bản thân, nhưng công việc hoặc dự án bạn đang làm không đem lại chút hứng khởi nào, có lẽ bạn nên suy nghĩ đến những lựa chọn khác: đổi công việc, dự án khác, hoặc thậm chí là đổi sang ngành phù hợp hơn…

Đến đây bạn có thể hỏi Ủa tiêu đề là “Làm việc Hiệu quả tại Nhà” có cần phải mổ xẻ đến thế hay không? Mình biết có nhiều bài viết “How to” đã làm rất tốt trong việc liệt kê các bước, chỉ cần bạn làm theo. Nhưng dù làm theo rồi, bạn vẫn thất bại trong việc chuyển nó thành thói quen. Đến lúc này, chúng ta cần xem xét bức tranh ở chiều sâu hơn. Chúng ta có những xuất phát điểm khác nhau, đặc thù công việc khác nhau cùng mức độ Hiểu Bản thân cũng khác. Nếu bạn hỏi mình những câu hỏi dạng “Làm sao để…?” thì mình vẫn sẽ luôn đi về gốc, để bạn hiểu bản thân. Khi hiểu rồi, tự bạn sẽ có câu trả lời nên làm gì.

Còn nếu bạn là nhân viên văn phòng và công ty đang khuyến khích làm việc tại nhà thì hãy kiên nhẫn, chúng ta sẽ bàn đến ngay thôi!

Giải quyết những “điểm trừ”

Giờ thì bạn đã thực sự cảm thấy làm việc tại nhà là cần thiết và LỰA CHỌN ở nhà trong ít nhất là một vài ngày tiếp theo, nếu bạn thực hiện bước 1 “Tại sao?” tốt. Bây giờ, hãy quay lại với những gạch đầu dòng “điểm trừ” của làm việc tại nhà của cá nhân bạn. Như mình đã viết, mỗi người chúng ta có những điểm thoải mái và không thoải mái khác nhau. Điều mà bạn làm rất dễ, lại là vấn đề lớn đối với mình. Và ngược lại.

Mình tin rằng hầu hết những khó khăn khi làm việc tại nhà chỉ là vấn đề “kỹ thuật”, mà “kỹ thuật” thì là phần dễ giải quyết nhất cũng như có thể giải quyết được.

Sau đây là một số gợi ý để biến nhà thành nơi làm việc lý tưởng!

Vẫn giữ thời gian biểu như khi đi làm

Một số người gặp vấn đề quản lý thời gian khi làm việc ở nhà. Dù làm ở bất kỳ đâu ngoài công ty, bạn có thể giữ thời gian biểu gần như giống đi làm toàn thời gian bình thường (đương nhiên tùy vào lựa chọn, sở thích hoặc đặc tính công việc của bạn). Bạn có thể ngồi vào bàn làm việc từ 9h sáng và kết thúc ngày làm việc vào 6h tối. Trong thế giới được kết nối Internet, ranh giới giữa làm việc và không làm việc trở nên thật mong manh. Việc “ngắt kết nối” sau phiên làm việc là một “nguyên tắc” mà Freelancer sẽ muốn duy trì nếu bạn hướng đến phát triển bền vững và duy trì sức khỏe tinh thần.

“Lên đồ” như khi đi làm

Đối với dân văn phòng, nếu chưa quen với điều kiện làm tại nhà, bạn có thể “thuyết phục” mình ra khỏi giường bằng cách vẫn khoác lên mình bộ quần áo đẹp và thoải mái trước khi ngồi vào bàn làm việc. Dù chẳng để ai ngắm nhưng theo trải nghiệm của mình thì mình “sướng” khi thấy bản thân mặc đẹp và làm việc hiệu quả. :))

“Tắt” mọi tác nhân xao nhãng

Tác nhân gây xao nhãng ở nhà có thể là tivi, chiếc giường thân yêu, con cái (vì chúng cũng nghỉ dịch ở nhà mà), mạng xã hội (khi sếp và đồng nghiệp không có ở xung quanh giám sát), công việc nhà,…

Bạn có thể:

• Làm việc ở phòng không có tivi, giường ngủ (nếu nó thực sự có “sức hút không thể chối từ” đối với bạn)
• Đối với em bé nhỏ, bạn có thể nhờ partner (vợ/chồng) mình trông con giúp trong thời gian bạn làm việc. Đối với các bé lớn, bạn có thể cho bé chơi những trò chơi offline lành mạnh (như Hộp Tò Mò,…) và đưa ra “thống nhất” rõ ràng với con là “Bố/Mẹ đang cần không gian riêng để làm việc trong 1 giờ tới. Rồi bố/mẹ sẽ chơi cùng con nhé.” Hãy rõ ràng, minh bạch về thỏa thuận cũng như thời gian để bé có thể tự lập, tự chơi trong không gian của riêng mình. (Chuyện xoay sở như thế nào là tùy vào cách giáo dục và giao tiếp giữa các bố mẹ và con cái, mình xin phép không “múa rìu” ở đây.) :))
• Bạn có thể tải app giúp tắt các app khác không liên quan đến công việc của bạn, trong nỗ lực nói “Không” với mạng xã hội khi làm ở nhà. Ví dụ như app Focus. Cá nhân mình không sử dụng những “công cụ” này nên xin phép không đánh giá về tính hiệu quả. Hiệu quả nằm ở chỗ app đó có phù hợp với bạn hay không. Mình là một người khá tập trung. Là freelancer, mình thường hay làm việc trong nhiều dự án và client cùng một khoảng thời gian. Tuy vậy, mỗi thời điểm một việc. Khi mình đang “đắm chìm” trong dự án này, mình sẽ không trả lời tin nhắn hoặc kiểm tra các dự án khác.

Tạo không gian cảm hứng

Bên cạnh loại bỏ các “điểm trừ”, có lẽ bạn cũng muốn có một không gian làm việc tràn đầy cảm hứng sáng tạo.

Bạn có thể:

Ban công phòng mình được thiết kế thành nơi làm việc, thiền, trồng cây và đủ thứ sinh hoạt khác.

• Trồng thêm cây xanh trong phòng làm việc: Mình không muốn viết là khoa học đã chứng minh tác dụng của cây xanh cải thiện tinh thần, cảm xúc, nâng cao sức khỏe,… đâu. Chỉ đơn giản là cây mang lại sinh khí, sức sống cho căn phòng giúp bạn có nhiều năng lượng, cảm hứng.
• Làm việc nơi có ánh sáng mặt trời: Mình là một con mèo ưa nắng thực sự. Đó là lý do mình chuyển hẳn ra ban công ngồi làm việc. Ban công phòng mình được thiết kế thành nơi làm việc, thiền, trồng cây và đủ thứ sinh hoạt khác.
• Dọn dẹp, sắp xếp bàn làm việc đơn giản: Sự đơn giản, thoáng, không rối mắt giúp bạn tập trung tốt hơn.
• Pha cà phê (hoặc bất kỳ thứ thức uống nào bạn thích): Cá nhân mình không thể bắt đầu làm việc nếu không có cà phê. Và dù người ta vẫn đang “tranh cãi” qua lại về việc caffein có lợi hay có hại cho sức khỏe, thì nếu như bạn có một cái gì đó để “nghiện” thì lựa tác nhân “gây nghiện” không quá độc hại và bạn đủ tài chính để mua mỗi ngày, hoặc mỗi chu kỳ nào đó mà bản thân cần, vẫn ổn mà! Ai mà chẳng “không thể sống thiếu” một thứ gì đó, phải không?
• Nghe nhạc không lời: Nhạc không lời, hoặc background noise là cần đối với một số người để họ tập trung hơn so với làm việc trong không gian hoàn toàn tĩnh lặng. Gửi bạn playlist nhạc jazz dạo này mình đang nghe.
• Bạn có thể “đầu tư” giá đỡ laptop và ghế ngồi giữ lưng thẳng nếu xác định sẽ ngồi làm việc trong thời gian dài và thường xuyên.
• Chăm chút đến mùi hương: Nếu bạn là “người chơi hệ” mùi hương, bạn có thể xông tinh dầu, đốt nến thơm,… với mùi bạn thích, tốt nhất là thành phần 100% thiên nhiên nhé!

Rèn luyện tính linh hoạt

Tuy vậy, việc tạo không gian lý tưởng chỉ là phụ, vì đôi khi bạn có thể chủ động tác động đến ngoại cảnh, nhưng đôi khi thì không (ví dụ như bạn thuê nhà và chia sẻ phòng cùng nhiều người khác…) Như mình đã đề cập trong bài 5 Kỹ năng cần trong Thời đại thay đổi, mình vẫn luôn tin vào việc có thể chủ động uyển chuyển thay đổi bản thân, ứng biến và thích nghi với các tình huống bên ngoài. Thay vì đi tìm một nơi phù hợp, hãy chủ động để có thể làm việc ở mọi nơi, hoặc ít nhất là sáng tạo nơi bạn đang có thành nơi thích hợp. Thay vì sử dụng các “kỹ thuật” để giữ sự tập trung, hãy tự rèn khả năng tập trung của mình. Một cách tốt để làm điều này là Thiền định.

Khả năng tập trung vào một thứ suốt nhiều giờ là kỹ năng ngày một ít thấy trong thời đại của thiết bị di động. Nhưng đây lại chính là kỹ năng cần thiết cho sự đột phá trong tri thức, sáng tạo và tinh thần. Tương lai sẽ thuộc về những cá nhân miễn nhiễm với những cái bẫy mà công nghệ bảy ra, và duy trì được khả năng tập trung trong một khoảng thời gian dài.

–  Mini-Magazine / 2021

Trên đây là những bước bạn có thể làm để bắt đầu đời sống làm việc tại gia. Nếu bạn có “bí kíp” gì đặc biệt, nhớ chia sẻ cùng mình ở phần bình luận.

Hãy ở nhà nhiều hơn vì sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng nhé!

Tiên Alien