Tính đến ngày mình ngồi gõ bài viết này, mình đã bỏ túi gần 1 năm rưỡi lang thang phiêu bạt với nghề Content Freelance. Mình đã bắt đầu làm Content trước đó, nhưng để có cả 2 yếu tố Content và Freelance thì chỉ mới 1 năm rưỡi thôi. Và trộm vía mình vẫn sống khá tốt với nghề, hài lòng với những gì mình đã và đang làm hiện tại.
Nhiều bạn hỏi mình về định hướng chuyển sang Freelance để có thể tự do và chủ động hơn trong cuộc sống. Ở bài viết này (nếu vui thì sẽ có phần tiếp theo), mình sẽ chia sẻ một vài lựa chọn về hành động và thái độ trong công việc Content Freelance giúp mình có một cuộc sống khá cân bằng, thoải mái mà vẫn đạt được hiệu quả công việc. Những bạn chỉ đang làm một trong hai yếu tố Content hoặc Freelance hoặc bất kỳ ai quan tâm đến cân bằng đời sống cá nhân – công việc hay phát triển bản thân cũng có thể tìm thấy một điều gì đó trong bài viết này.
Lưu ý quan trọng: Mình đang được tự do thoải mái làm những điều mình thích làm có yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa rất lớn. Mình không phủ nhận điều đó, trái lại còn rất biết ơn. Tâm thế và tư duy của mình, hay còn gọi là thái độ và khả năng, có lẽ cũng khác mọi người. Mỗi chúng ta đều có xuất phát điểm khác nhau. Vì vậy, bài viết này KHÔNG là “công thức” chuẩn chỉnh để thành công hay để tự do trong công việc. Hãy đọc nó như một bài chia sẻ, một sự tham khảo, nếu bạn cảm thấy phù hợp có thể đem về áp dụng cho mình. Hoặc bạn có những bí quyết hay ho, chúng ta có thể sẻ chia cùng nhau. Mình vẫn luôn tin là chẳng có một mẫu số chung nào cho tất cả. Chỉ có bạn mới biết bạn cần gì và phù hợp với cách làm, cách sống thế nào trong đời.
Content adj: Toại nguyện. Content Creator n: Người tạo ra sự hài lòng ^^
Sau đây là những lựa chọn mình thực hiện để sống vui, khỏe và có ích với nghề Content Freelance:
Quản bản thân thật tốt
Khi làm công việc tự do, bạn tự đóng vai trò làm sếp cũng tự làm nhân viên của mình. Sẽ chẳng ai cầm tay chỉ việc, cũng như chẳng ai đi giải quyết mớ bòng bong bạn tạo ra. Đây là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, và bạn tự chịu trách nhiệm cho mọi quyết định của mình. Hãy chỉ chọn làm tự do khi bạn đã đủ dũng cảm để tự quản bản thân.
Thông thường, khách hàng (client) chọn làm việc với freelancer vì họ không còn muốn bận tâm đến mảng công việc đó nữa, càng không muốn có thêm nhân viên để quan tâm. Họ không có thời gian chăm sóc, để tâm đến sức khỏe toàn diện hay sự phát triển của bạn (như trách nhiệm và nghĩa vụ của họ với một nhân viên chính thức). Điều duy nhất cả bạn và khách hàng muốn là công việc được hoàn thành đúng tiến độ và chất lượng, với mức chi trả mà cả hai bên đều cho là hợp lý, cắt giảm mọi chi phí, nỗ lực và thời gian không cần thiết trong công việc.
Vì vậy, làm tự do đồng nghĩa là sẽ chẳng có ai quản lý bạn cả, không ai chấm công sáng chiều, không ai nhắc bạn deadline sắp tới. Một freelancer cũng không chỉ làm việc với duy nhất một client. Bạn sẽ luôn có nhiều project đang chạy, nhiều client tìm kiếm cùng một lúc (nếu may mắn Tổ nghề độ ^^). Bạn cần có khả năng tự quản lý về thời gian thật tốt, biết sắp xếp thứ tự ưu tiên những công việc quan trọng, và cân bằng với thời gian thu nạp kiến thức, trau dồi khả năng. Nếu bạn làm content freelance mà chỉ nhận job rồi viết như một cái máy, sẽ rất dễ đi vào lối mòn. Thời gian để mài dũa khả năng viết, hoặc nuôi dưỡng khu vườn tâm hồn để luôn có cảm hứng sáng tạo cũng cần được chú trọng.
Đừng để những hình ảnh lung linh về nghề tự do trên mạng đánh lừa. Đây mới là thực tế.
Quản lý bản thân không chỉ nằm ở mặt thời gian, mà còn ở thân-tâm-trí. Sẽ có những lúc công việc trở nên khó khăn, những lúc bạn căng thẳng, mệt mỏi, hay cạn ý tưởng, sẽ có vô số những tình huống bạn gặp vấn đề với khách hàng, không tìm được tiếng nói chung,… Tin mình đi, dù bạn làm tự do hay công ty, dù bạn làm cho công ty hạnh phúc nhất Trái đất, hay bạn tự mở doanh nghiệp riêng thì những vấn đề trong công việc là không tránh khỏi. Dù bạn nhảy việc, hay nhảy ra khỏi ngành luôn thì vấn đề vẫn luôn là một phần của cuộc sống. Hãy chung sống với nó… trong hòa bình. Lựa chọn của bạn có chăng là chọn những vấn đề mà bạn thích đối diện. Mỗi ngày.
Maturity is what happens when one learns to only give a fuck about what’s truly fuckworthy.
― Mark Manson, The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life
Quản trị cảm xúc, quản trị kỳ vọng,… tự mình trở nên thật chuyên nghiệp về thái độ là cách khách hàng sẽ tiếp tục quay lại làm việc cùng bạn.
Có định hướng phát triển cá nhân
Một yếu tố quan trọng để bạn phù hợp với làm tự do là có hướng đi riêng: bạn rõ hơn ai hết về bạn muốn gì, muốn trở thành ai. Bạn là thuyền trưởng con tàu tự thân. Tất nhiên, nếu may mắn, bạn có thể có mentor, coach cá nhân hoặc một người thầy.
Một số bạn lựa chọn trải nghiệm các nghề khác nhau để tìm kiếm đam mê, đặc biệt là khi bạn chưa rõ bạn phù hợp với công việc thế nào. Bạn không cần có bức tranh hoàn chỉnh của kế hoạch tương lai 5 năm hay 10 năm để được coi là “có định hướng”. Ngay cả lựa chọn trải nghiệm các nghề khác nhau, tham gia những cuộc vui khác nhau, cũng là một sự rõ ràng về lựa chọn của bản thân tại thời điểm hiện tại.
Nhiều bạn tập trung vào câu hỏi “Làm thế nào?” thay vì “Vì sao?”. Nhưng ngay cả khi bạn áp công thức y sì một người đã chứng nghiệm là thành công lên mình, chưa chắc bạn đạt được kết quả như họ. Điểm khác nhau ở chỗ chiếc gốc, tâm thế của bạn, lý do hoặc định hướng của bạn khi bạn làm một (vài) hành động cụ thể. Đó cũng là lý do mình ít viết các bài viết về phương pháp, mà chỉ tập trung vào bản chất.
Khi bạn biết mình, tự khắc con đường xuất hiện. Hãy tự tạo ra con đường, bằng sự rõ ràng về bản thân.
Thời gian đầu khi làm freelance, bạn có thể chẳng có nhiều lựa chọn về job. Nhưng sau một thời gian phát triển tay nghề, chất lượng work tăng theo kinh nghiệm của bạn, bạn cần có những bước phát triển tiếp theo cho mình. Freelance có thể trở thành một cái bẫy thoải mái khi bạn quá tự do mà vẫn có thu nhập tốt, bạn quên mất phát triển về nghề. Khi bạn còn trẻ, đừng chạy theo tiền, mà hãy đầu tư thật nhiều về kiến thức và khả năng. Có như vậy thì freelance mới trở thành sự nghiệp (career) chứ không chỉ là job. Đương nhiên trừ những bạn không có nhu cầu phát triển cá nhân, mà chỉ cần kiếm tiền với nghề là đủ. Nhưng mình tin rằng một trong những động lực lớn của con người đôi khi không phải là số tiền mỗi tháng vào tài khoản, mà chính là nhìn thấy bản thân mình giỏi lên, tiến bộ mỗi ngày.
Đừng chỉ là một cỗ máy viết kiếm tiền, hãy chọn những việc mà ở đó bạn thấy mình sáng tạo và thăng hoa.
Client là Thượng đế
Làm việc tự do có nghĩa là làm việc mọi lúc, mọi nơi
Nhiều bạn làm sáng tạo vật lộn giữa sáng tạo (điều mà theo quan điểm của bạn là hay là đẹp) và yêu cầu và khả năng chi trả của khách hàng. Phiền não là do bạn tự tạo ra rồi tự nhọc lòng trong nó. Bạn hãy cứ nghĩ đơn giản đây chỉ là một công việc. Và sự chuyên nghiệp trong công việc đôi khi là biết lùi cái tôi sáng tạo cá nhân bạn ra đằng sau cánh gà để “cái tôi” của brand được tỏa sáng trên sân khấu. Chẳng ai hiểu brand bằng client đâu. Hãy tôn trọng lựa chọn của họ. Dù bạn có thấy nó xấu, nó không sáng tạo hay nó kỳ cục cỡ nào, tin mình đi client yêu brand hơn bạn rất nhiều. Đó là đứa con tinh thần của họ, và suy cho cùng thì nếu kết quả content không chất lượng, chính khách hàng sẽ chịu trách nhiệm về nó.
Mình luôn quan niệm công việc của mình không phải là sáng tạo nội dung thật hay theo quan điểm cá nhân, công việc của mình là giữ cho các client happy. Và đôi khi client vui là khi có nhiều đơn hàng về. Client có bức tranh toàn cảnh về brand của họ, về điều gì cần và không cần thiết cho brand voice. Mình chỉ hỗ trợ họ kể câu chuyện của chính họ mà thôi. Đương nhiên, đôi lúc mình cũng sẽ tư vấn, đưa ra ý kiến mình cho là phù hợp hơn, nhưng cuối cùng mình tôn trọng lựa chọn của client.
Việc làm cho nhiều brand khác nhau là cơ hội tuyệt vời để mình được “đa nhân cách”. Nếu mình cứ ôm khư khư cái tôi sáng tạo cá nhân từ brand này qua brand khác, tự mình chôn vùi sự sáng tạo và linh hoạt của bản thân. Nếu diễn viên đóng nhiều vai để sống nhiều cuộc đời cùng lúc, content freelancer viết cho nhiều brand, nói nhiều brand voice khác nhau để đa dạng hóa cuộc sống của mình. Mình có cơ hội được va chạm với nhiều lĩnh vực khác nhau, được đi những đôi giày khác và thể hiện những nét tính cách, kể những câu chuyện mà mình chẳng bao giờ kể trên trang cá nhân. Vì vậy, nếu bạn quan sát các brand mình đang làm content, đừng nghĩ đó là mình. Đó chỉ là một khía cạnh nào đó của mình mà mình lôi ra để thể hiện brand mà thôi, đương nhiên dựa trên nền tảng đạo đức nghề nghiệp và giá trị cá nhân. Việc lựa chọn brand khớp với giá trị cá nhân cũng quan trọng để bạn có niềm tin rằng mình đang làm việc có ích cho đời, bạn biết đấy.
Bên cạnh đó, đừng quên giữ tiếng nói, bản sắc của bạn bằng cách tạo sân chơi riêng. Khi bạn đóng quá nhiều vai, bạn có thể quên mất bản thân. Mình ôm những điều tiệm cận với mình nhất về blog và vlog cá nhân. Bên ngoài, mình là ai cũng được, về nhà mình cần là mình nhất có thể. Nên mình chẳng hề ép buộc mình về số lượng hay nội dung gì phải viết, phải làm ở trang cá nhân cả. Lúc mình viết là lúc mình cảm thấy muốn viết nhất, dòng chữ tuôn chảy từ bên trong hiển lộ ra màn hình, mà chính mình cũng ngạc nhiên, trầm trồ với dòng chảy sáng tạo đang đi xuyên qua bản thân.
Chúc bạn tận hưởng hành trình tự do của riêng bạn, trong niềm vui!
Tiên Alien
Để lại một bình luận